Gastroskopia – jak się przygotować do badania?

Wokół gastroskopii narosło wiele mitów – część osób boi się tego badania i świadomie unika jego wykonania. Niepotrzebnie! To efektywny i szybki sposób na dokładną ocenę górnej części przewodu pokarmowego. Dla większego komfortu badanie można wykonać w znieczuleniu (najczęściej miejscowym). Pozwala zdiagnozować i wykryć wiele chorób, m.in. zakażenie Helicobacter pylori, chorobę wrzodową czy żylaki przełyku. Sprawdź, jak przebiega gastroskopia i w jaki sposób najlepiej przygotować się do badania.

Co to jest gastroskopia i kiedy jest zalecana?

Gastroskopia to powszechne i często stosowanie badanie, które pozwala dokładnie sprawdzić stan górnego odcinka przewodu pokarmowego – zwykle w zaledwie kilka-kilkanaście minut. Najczęściej nie wymaga znieczulenia ogólnego, a osoba badana od razu może wrócić do domu.

Inne nazwy stosowane do opisania badania to endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego, panendoskopia oraz ezofagoduodenoskopia. Możesz spotkać się z nimi np. podczas umawiania na wizytę u lekarza. Powszechnie gastroskopię często zalicza się do jednego z badań brzucha, wśród których znajduje się również m.in. USG.

Gastroskopia może być wykonywana przede wszystkim diagnostycznie (żeby wykryć przyczynę objawów i postawić diagnozę) lub terapeutycznie (żeby zadziałać leczniczo, np. usunąć żylaki czy polipy, zatamować krwawienie).

Na czym polega badanie? W dużym uproszczeniu: podczas gastroskopii lekarz wprowadza do organizmu cienki i giętki przyrząd przypominający rurkę – endoskop (gastroskop). Robi to przez usta i gardło, by dokładnie przyjrzeć się stanowi przełyku, żołądka i dwunastnicy (części jelita cienkiego). 

Najczęstsze wskazania do gastroskopii

Kiedy przeprowadza się endoskopię górnego odcinka przewodu pokarmowego? Wśród objawów, które mogą być wskazaniem do wykonania gastroskopii, znajdują się m.in.:

• zgaga, 
• dyskomfort podczas przełykania,
• odbijanie,
• nudności, wymioty,
• ból żołądka, ból jelit, ból w górnej części brzucha,
• biegunki,
• wzdęcia, nadmierne oddawanie gazów,
• zaparcia,
• utrata masy ciała,
• krwawe stolce, wymioty z krwią,
• niedokrwistość.

W niektórych grupach pacjentów gastroskopię wykonuje się też profilaktycznie – by w razie czego szybko wykryć rozwijające się problemy (jeszcze zanim dadzą objawy). Najczęściej chodzi o te osoby, które mają większe ryzyko wystąpienia nowotworu układu pokarmowego, np. gdy taka choroba pojawiła się już w najbliższej rodzinie. 

Gastroskopia – jak się przygotować?

Aby gastroskopia była bezpieczna i skuteczna, wymaga pewnego przygotowania. Wbrew pozorom wcale nie jest ono jednak skomplikowane. Najważniejsze zasady, o których trzeba pamiętać:

• nie jedz nic ok. 8 godzin przed badaniem,
• nie pij nic ok. 4-8 godzin przed badaniem,
• nie żuj gumy i nie pal kilka godzin przed badaniem,
• dzień wcześniej stosuj dietę lekkostrawną,
• jeśli masz protezę zębową / aparat słuchowy / soczewki kontaktowe, zdejmij je tuż przed badaniem,
• przyjdź do gabinetu bez biżuterii (np. kolczyków).

Pamiętaj również, żeby dopytać o dokładne wskazówki dotyczące przygotowania – otrzymasz je bezpośrednio w placówce wykonującej gastroskopię. Chociaż większość podanych zasad dotyczy wszystkich przychodni czy szpitali, konkretne lokalizacje mogą mieć dodatkowe wytyczne. 

Mogą różnić się również w zależności od Twojego stanu zdrowia. Przykładowo niektóre leki trzeba odstawić przed badaniem, a inne zażyć tego dnia normalnie. 

O czym warto pamiętać przed zrobieniem gastroskopii?

Żeby badanie było jak najszybsze i możliwie komfortowe, zawsze stosuj się do wskazówek lekarza, pielęgniarki lub innego pracownika. Zwykle trzeba po prostu leżeć i miarowo oddychać, a w razie potrzeby przełknąć ślinę. 

Pamiętaj również, że podczas gastroskopii mogą pojawić się m.in. odruch wymiotny, odbijanie czy nadmierne ślinienie. To zupełnie normalne reakcje, których nie należy się wstydzić. 

Zanim udasz się na gastroskopię, warto również:

• przygotować wszystkie istotne wyniki badań, konsultacji lekarskich itp. (lekarz powinien przedstawić Ci informacje, co będzie potrzebne),
• przygotować listę stosowanych leków z opisem i sposobem zażywania,
• zaszczepić się na zapalenie wątroby typu B (jeśli nie jesteś osobą zaszczepioną).

O czym jeszcze pamiętać? Jeśli czeka Cię znieczulenie ogólne, przyjedź z osobą towarzyszącą, która odwiezie Cię do domu. 

Lęk przed gastroskopią – jak poradzić sobie ze stresem?

Gastroskopia to jedno z tych badań, które wiąże się ze szczególnym strachem. Dlaczego badanie często wywołuje stres?

Wielu pacjentów przeraża konieczność umieszczenia w gardle i przełyku rurki. Okazuje się jednak, że dyskomfort czy odruchy wymiotne zwykle trwają bardzo krótko. Dodatkowo badanie – dzięki znieczuleniu – jest bezbolesne. 

Część osób obawia się również powikłań. Gastroskopia jest jednak uważana za badanie bezpieczne, a jakiekolwiek komplikacje występują niezwykle rzadko.

Jeżeli strach jest bardzo silny, warto porozmawiać ze specjalistą, np. psychoterapeutą. Taka profesjonalna pomoc to dobry sposób na zracjonalizowanie sobie swoich lęków i przygotowanie psychiczne do wykonania procedury medycznej – która przecież jest niezbędna, żeby postawić odpowiednią diagnozę. 

Warto również udać się do przychodni z bliską osobą, która wysłucha ewentualnych obaw, a tuż przed gastroskopią rozluźni atmosferę. 

Najczęstsze pytania dotyczące gastroskopii

Czeka Cię gastroskopia? Sprawdź najczęściej zadawane pytania i odpowiedzi, dzięki którym lepiej przygotujesz się do tego badania!

Co wykrywa gastroskopia?

Gastroskopia jest badaniem, które pozwala szybko i efektywnie sprawdzić stan górnego odcinka układu pokarmowego – przełyk, żołądek oraz dwunastnicę (część jelita cienkiego). Dzięki gastroskopii można wykryć takie choroby i zaburzenia jak:

• zakażenie Helicobacter pylori,
• żylaki, polipy lub inne zmiany w przełyku,
• celiakia,
• wrzody żołądka i dwunastnicy,
• rak (żołądka, przełyku),
• zapalenie błony śluzowej,
• choroba refluksowa przełyku,
• przełyk Barreta.

Gastroskopia z wycinkiem często jest wykonywana w momencie podejrzenia takich chorób jak nowotwór czy wrzody. Podczas badania lekarz pobiera niewielką próbkę, którą później bada się histopatologicznie. 

A co z diagnostyką SIBO, czyli zespołu rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego? Do diagnostyki tego zaburzenia zwykle wykonuje się test oddechowy. W trakcie endoskopii można jednak pobrać trochę treści jelita do wykonania posiewu. 

Więcej na temat tego zaburzenia oraz możliwych sposobów jego wykrycia przeczytasz w artykule: SIBO – co to jest i jak łagodzić objawy zespołu rozrostu bakteryjnego?

Ile trwa gastroskopia?

Najczęściej badanie zamyka się w czasie do 30 minut. Zwykle trwa jednak 5–15 minut. Po krótkiej obserwacji większość badanych wraca do domu. To więc bardzo krótka procedura medyczna. Trochę dłużej może trwać gastroskopia terapeutyczna, podczas której lekarz stosuje leczenie, np. usuwa żylaki. 

Czy gastroskopia boli?

Podczas gastroskopii nie odczuwa się bólu dzięki znieczuleniu, które najczęściej jest miejscowe (znieczula się gardło, ponieważ to wprowadzanie rurki może być nieprzyjemne). U wielu osób może pojawić się pewien dyskomfort (nie ból). Jest on jednak krótkotrwały. 

Czy gastroskopia jest bezpieczna?

Wiele osób boi się gastroskopii ze względu na strach przed ewentualnymi powikłaniami. Okazuje się jednak, że w ponad 99% przypadków całe badanie przebiega bezproblemowo. Częstotliwość sytuacji niepożądanych wynosi ok. 0,5%, przy czym najczęściej to powikłania związane ze znieczuleniem [1]. Jak widzisz, gastroskopia jest więc badaniem uznawanym za bezpieczne, a jakiekolwiek komplikacje występują niezwykle rzadko.

Czy można wykonać gastroskopię pod narkozą?

Standardowo do wykonania gastroskopii wykorzystuje się znieczulenie miejscowe. Czasami rozwiązaniem może być też sedacja (czyli podanie leków uspokajających i usypiających, często bez utraty świadomości). 

W niektórych przypadkach – gdy gastroskopia jest niemożliwa do przeprowadzenia w inny sposób, np. u osób z bardzo silnym poziomem lęku czy małych dzieci – lekarz może zastosować znieczulenie ogólne (narkozę). Zwykle jest krótkotrwałe. Po takim badaniu rekonwalescencja trwa trochę dłużej, a pacjent nie może prowadzić pojazdów nawet do 24 godzin. 

Ile się czeka na wynik gastroskopii?

Tuż po badaniu dostępny jest wynik w kierunku Helicobacter pylori. Lekarz może też ocenić wizualnie stan górnej części układu pokarmowego. Na resztę wyników – w tym pełny opis gastroskopii oraz ewentualny rezultat badania histopatologicznego – najczęściej czeka się ok. 2–3 tygodnie. Jeśli wykonujesz gastroskopię prywatnie, wyniki mogą być dostępne szybciej. 

Czy warto brać znieczulenie do gastroskopii?

Znieczulenie do gastroskopii to bardzo indywidualna kwestia. Najczęściej wystarczy to miejscowe, które jest stosowane w standardzie. Jeśli zależy Ci na pełnej narkozie, najlepiej przemyśleć wszystkie zalety i wady. O swoich wątpliwościach dobrze porozmawiać z lekarzem, który analizuje każdy przypadek m.in. na podstawie wyników poprzednich badań. 

Czy jest jakieś inne badanie zamiast gastroskopii?

Gastroskopia to złoty standard diagnostyczny dla wielu chorób układu pokarmowego. Aby jeszcze dokładnie przeanalizować stan zdrowia, coraz częściej dodatkowo korzysta się z tzw. kapsułki endoskopowej (endoskopii kapsułkowej). Znajduje się w niej miniaturowa kamera, która filmuje całą drogę od momentu połknięcia, do chwili wydalenia. Kapsułka endoskopowa w niektórych przypadkach może być stosowana zamiast gastroskopii – warto na ten temat porozmawiać z lekarzem. 

Gastroskopia jest jednym z tych badań, które mają bardzo dużą wartość diagnostyczną, a jednocześnie są stosunkowo szybkie i łatwe do przeprowadzenia. Jeśli masz wskazania do endoskopii – np. bóle żołądka, zgagę, biegunki czy zaparcia – wynik gastroskopii może realnie pomóc w postawieniu diagnozy. 

Jeśli bardzo stresujesz się badaniem, pamiętaj, że jest uznawane za bezpieczne i bezbolesne, a w określonych przypadkach można przeprowadzić je w znieczuleniu ogólnym. Istotne jest też odpowiednie przygotowanie, które wbrew pozorom wcale nie jest skomplikowane!

Źródła:

[1] www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/51054,gastroskopia

www.mp.pl/interna/chapter/B16.V.26.2.1.

www.szpitalswwojciecha.pl/ssw/wp-content/uploads/2023/02/f_32-przygotowanie-do-gastroskopii-ed-5.pdf

www.mzoz.zory.pl/serwer/pliki/28.pdf

www.narutowicz.krakow.pl/uploaded/FSiBundleContentBlockBundleModelBlockFilesElement/filePath/1473/Gastroskopia%20-%20przygotowanie.pdf

www.czytelniamedyczna.pl/5919,satysfakcja-pacjentow-z-badan-endoskopowych-gornego-odcinka-przewodu-pokarmowego.html

www.chirurgsiemion.pl/sites/default/files/zalczaniki/informacja_o_gastroskopii_0.pdf

www.emc-sa.pl/phavi/at/upl/2016/0425/0403-gastroskopia-emc-szpitale.pdf

www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/132138,endoskopia-kapsulkowa

www.bip.szpital-wiecbork.pl/index.php?id=172

Gluticon

Zobacz wszystkie wpisy autora